SU MURU DE SA LIMBA SARDA E SOS RINNEGADOS ITALIOTAS

Di Mario Carboni

SU MURU DE SA LIMBA SARDA E SOS RINNEGADOS ITALIOTAS
Cando s’aeronautica s’est isvilupada, no resessian a imaginare chi unu ogettu, unu contenidore cun in intro un essere umanu podiat bolare a sa velocitade de su sonu. Sigomente non bi resessian e a sas provas intendian sonos istranos, vibratziones e ateras dificultades, fintzas segamentos de istruturas e ruttas de aereos e morte de sos pilotas collaudadores, sos teoricos aian inbentadu chi esistiat “Su muru de su sonu “.Naraian chi sigomente esistiat su muru de su sonu no fit possibile a lu superare et a bolare pius in presse de su sonu.S’esperientzia at dimostradu chi no esistiat perunu muru de su sonu e bastaiat sighire a isperimentare et a istudiare pro fagher aereos supersonicos.Sa mattessi istoria est sa de “su muru de sa limba”.Est unu muru teoricu et ispirituale e fintzas psicologicu e politicu chi impedit a sos sardos de faeddare sa limba nostra.Siat sos chi la ischin faeddare e la cunsideran ruza e sinzale de subalternidade, ca gai lis an insinzadu in s’iscola e in sa sotziedade colonialista, siat chie l’at perdida, in parte o de tottu o la cumprenden ebbia, a bortas no resessin a brincare o a destruere custu muru limbisticu.Suzedit chi meda zente no s’abizat ne mancu chi sun stettios disardizados e bivin custa cunditzione coment’unu chi tenet una maladia cronica e no l’ischit, e sufrin psicologicamente a sa cua.Pensan chi sa limba est s’italiana ebbia, chi sa sarda est unu dialettu italianu minoreddu et de eliminare.Medas bortas sufrin de maladias psicologicas o no resessin a esser omines e feminas intreos, ca bivin che i arbores cun sas raighinas segadas o luadas.Ateras bortas si che la lean contra sos sardos mattessi, tribagliende contra sa Sardigna,sos diritos politicos,eonomicos e culturales a s’autogovernu de sos sardos,e tando faghen parte de sos sardos “comporadores” intermediarios de su colonialismu.Cando peroe su movimentu pro sa limba, ponet sa chistione de su sardu, fintzas sos sardos chi no b’an mai pensadu si ponen su problema e s’abizan de esser pius o mancu colonizados e disizan de faeddare sa limba propria o de la iscriere.S’abizan tando chi no est una limba morta ma est biva e sun meda sos iscritores, sos poetas, sos saggistas e sos chi amam sa literadura in limba sarda, e faghen parte de unu movimentu chi disizat una cosa ebbia:sa libertade.Proan tando a superare, a brincare comente ischin fagher e poden su “muru de sa limba” e bi resessin cun fatzilidade et pro issos si aperit unu mundu intreu novu.S’abizan chi puru si ischin faeddare male su sardu o sun cumintzende a lu imprere de pius, no est chi si trattat de faeddare una limba ebbia , ma chi est una manera nova e diverscia de cuntzepire su mundu.Est una manera de ponner paris perras de s’anima chi su colonialismu linguisticu aiat separadu e a bortas fertu o mortu pro las fortzare a mudare identitade natzionale, in d’un’ opera de assimilatzione linguistica e politica.Brincare su muru de sa limba no est fatzile, bi su cussos chi sun coscientes chi depet esser fattu, ma timen de perdere sos vantagios chi an apidu in sa carriera issoro in limba italiana. Ateros sun mandrones ebbia e no cheren istudiare e si ponner in giogu.Bi sun fintzas intelletuales in limba italiana chi s’acurtzian a su “muru de sa limba” e comente sos primos pilotas cun su muru de su sonu, intenden in coro issoro vibratzione e tzoccos chi anuntzian chi calchi cosa si podet segare de s’istrutura mentale, sotziale, politica et economica issoro, fraigada totta canta subra s’impreu esclusivu de sa limba italiana e contra sa sarda.Tando s’inbentan arrejonos maccos, si che la lean cun ibapios e malas paraulas contra a sos chi sustenin sa limba sarda. S’offenden ca sa literadura sarda est cusssa in limba sarda et sas operas in limba italiana, bellas o feas chi sien, faghen parte de sa literadura italiana.Arivan puru a pensare chi sa natzione sarda podet sighire a esistere fintzas ismentigande sa limba sarda e atzetende s’asimilatzione a fortza de s’istadu centralista.S’intenden in periculu. S’isviluppu de su movimentu de sa limba, su ider chi essin semper pius interessante publicatziones. liberos, romanzos, giornales in limba sarda, su fattu chi in internet b’est un’isviluppu esponentziale de s’iscritura in limba sarda e de sa cuscientzia natzionale, los ponet in timoria e a bortas in fele.Basta poi de abaidare sas tendentzias europeas,su chi sutzedit a Barcelona, pro ider chi sas limbas de sas natzionalidades chene istadu sun in progressu mannu meda e base pro rivendicatzione de libertade, sovranidade, pro un’Europa de sos populos e no de sos istados tzentralistas.Ma itte periculu podet criare pro custos intelletuales italiotas su movimentu pro sa limba sarda?S’unicu est cussu chi podet naschire in sa cuscientzia issoro de colonizados sa oza de iscriere in sardu, ca ischin chi depen brincare su muru de sa limba e detzidin de lu fagher ca lu cheren fagher.E custu no diat esser est un’isseperu linguisticu,ma est comente tottu su mundu ischit un’isseperu politicu.Su muru linguisticu est una lacana, unu confine, chi separat cando b’est sa cuscentzia de s’esistentzia de una chistione linbistica chie est dae s’ala de sa libertade de sa Sardigna e chie est dae s’attera.No bisonzat brigare cun custas pessones, bastat de isterrer argumentos et no atzetare s’iscontru chi chircan cun paraulas ofensivas e pensamentos maccos.Nois su muru l’amus brincadu, est semper in cue peroè e semus tribagliande pro lu destruere cun d’unu isseperu chi si mutit bilinguismu perfettu.Nemos tribagliat contra a s’italianu, chi iscriimus e faeddamus bene ma no est sa limba nostra naturale, primigenia, natzionale.Cherimus peoe chi sa limba sarda e sas ateas de minoria tenzan sas matessis oportunidades e chi s’alfabetizatzione cumintzet sae sos asilios e in tottu sas iscolas. Cherimus chi faedare siat un’isepreru de libertade e no una coercitzione coloniale.Un’opera d’arte est arte iscritta in cale si siat limba, ma no bi cepen essr ostaculos economicos, scolasticos, psicologicos e politicos prosa limba sarda.Issos, custos italiotas resistentes a su sardu, abarran frimmos ainantis a cusstu muru chi est in primis in s’animu issoro de colonizados chi non si cheren iliberare.Eppuru bastat pagu, chi cumintzen a iscriere e a faeddare in sardu, an abider chi su muru de sa limba est unu bisu malu issoro, unu sonniu nieddu dae su cale si poden ischidare e bider chi sa natzione sarda bivit e faeddat in sardu e cheret chi custu no siat unu dirittu individuale ma collettivu e pro custu SA LIMBA SARDA DEPET ESSERE ISCRITTA IN SU STATUTU e insinzada curricularmente in tottu das iscolas.

Mario Carboni