Sant’Antoni de su Ocu in Ollolai, di Tonino Bussu

Ollolai


Oje 16 de ghennarju si festat in cada bidda sarda, e duncas puru in Ollolai, Sant’Antoni de su Ocu, e gai totu sos chi podent, òmines e feminas si ch’acurtziant a sa pratha de Sant’Antoni su bortaedie e si sortint a tropitas a fùrriu de su ocu, su prus òmines, ma puru feminas. In mesu a sa pratha, s’operaju chi s’est incarrigau de si picare sa festa, at batiu unu bonu muntone de linna de truncos sicos o virdosticos e los at bene assentaos e a bonora lis a postu focu, su merie, in modu chi a pusti issia sa missa su retore esseret pothiu issire cun su santu, Sant’Antoni, in professone dae sa crèsia e esseret fatu tres inghirios pro beneichere su ocu e sa zente. E paris cun su retore belle totus sos presentes faghent unu bell’inghiriu a fùrriu de su ocu in onore a Sant’Antoni, su santu de sos pastores e de sos massajos, su santu chi cun su porchedditu suo, comente a su mitològicu Prometeo, aiat batiu su ocu a sos òmines, cadaunu a modu suo: Sant’Antoni contant chi l’aiat furadu a sos dimònios cuvandechelu inintro una ferula, mentres su porchedditu fiat istrobande sos diàulos currende dae una parte a s’àtera de s’iferru.
E gai Sant’Antoni risurtat su chi at batiu su ocu chi cajentat sa Terra, chi est su Sole chi in custu tempus comintzat a creschere e sas dies sunt semper prus mannas a pustis su Solstìtziu de s’iverru, su 21 de Nadale. E custa festa si faghiat pro torrare gràtzias a sa divinidade chi su Sole fiat sighinde a creschere, a fàghere prus lughe, a cajentare sa Terra chi in custu modu prestu si preparaiat a dare sos frutos suos.
Ma sa festa sighiat e, sos cumbidos de tassas de binu e durches, in mesu sa pratha poniant unu palu artu, artu e in su cuccuru bi assetiaiant unu cofitu cun sos pinzos o donos: aranzu, zigarros, durches e carchi borta puru unu puddu o pudda pro prèmiu. Custa fiat sa pandela. E tando l’unghiant cun ozu seu in modu chi su chi depiat artzare, ma depiat essere propriu bravu, istrisinaiat e duncas si depiat pròpiu atrotzeddare a su palu pro non che calare a terra cumente a unu truncu siccu. E provae a pessare a su divertimentu, a sa zente chi incorazaiat su pitzocu chi fiat artzande a forz’a ‘e boghes, mesche cando che fiat belle a sa fine. E sa festa chi li faghiant cando binchiat su prèmiu! L’artzaiant in artu, cumente una camba de iscraria e si lu passaiant cun sas manos dae una tropa a s’àtera cun boghes de allegria!
Ma ocos unu tempus, cando sa bidda fiat prus populada e sos pilocos fiant medas, si faghiant in cada bighinau e sos pitzinnos andaiamus a dimandare a cada bighina unu truncu, mancari minore, e gai si che sortiant su tantu zustu e si faghiat su ocu. M’amento semper su ocu de su ‘e Papassinu e totu sas familias de su bighinau nos dabat su truncheddu pro more de Sant’Antoni. E su ocu duraiat totu su sero a tardu e finas parte de sa notte. Tando su manzanu, su ocu che fiat belle mortu, e sa mamas de famìlia arribaiant cun una palita e che colliant unu pacu de chisina e de brasia alluta pro comintzare su ocu in sa domo, sa chisna cumente sinzale de morte(iverru) e sa brasia, cumente sinzale de rigeneratzione-rinaschida(su beranu) e duncas de vida.
Ecco sa Pandela o albero della cuccagna o su ocu, fatu de truncos belle in totue est unu ritu paganu-cristianu de su cale faeddat Gergoriu Magno in sa Littera a Ospitone cando narat chi sos barbaricinos ‘Dum enim Barbaricini omnes ut insensata animalia vivant, Deum verum nesciant, ligna autem et lapides adorent; in eo ipso quod verum colis, quantum omnes antecedas, ostendis’… In pacas paraulas narat chi adorant arbules e predas.
Ma su 16 de ghennarzu, prima de andare a Sant’Antoni, ego e sa familia colaiamus semper in domo de mama, pro li dare sos augùrios ca crompiat sos annos, e bi teniant binas sos nepodes a colare in domo de Nonna Vittoria Mazzette, chi non mancaiat mai de andare a sa missa su merie in die de oje e a sos inghirios de su ocu. Mama oje aiat crompiu 97 annos, ma oramai che mancat dae su 2006, issa fiat de su 1923, at pesadu una bette famìlia de 8 fizos, sa prima chi pesaiat su manzanu e s’ùrtima chi corcaiat su sero, issa mama istaiat bene solu cando nois istaiamus bene. Pro totu su bene chi nos as borthiu e chi t’’amus borthiu; Bonu Compleannu Mama istimà! Un’àter’ora apo a chistionare de bois e su chi azis fatu pro totu sa familia!